Wykształcenie, aktywność naukowo-badawcza
Maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym w Rzepinie (dziś województwo lubuskie). W roku 1963 i rozpoczął studia na kierunku filologia polska na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Tytuł magistra filologii polskiej uzyskał w 1968 roku na podstawie rozprawy Rozpoznawanie głosu nadawcy w zależności od granicznych częstotliwości przenoszonego pasma przygotowanej w Zakładzie Fonetyki pod kierunkiem docenta Wiktora Jassema. Egzamin magisterski zdał w maju 1968 bez obecności promotora (relegowanego z UAM na fali antysemickiej w 1968 roku) przed komisją w składzie: prof. dr Zenon Sobierajski i doc. dr hab. Kazimierz Polański.
Po studiach został zatrudniony na stanowisku asystenta stażysty (potem asystenta, starszego asystenta i adiunkta) w Katedrze Logiki na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UAM, stając się tym samym uczestnikiem Poznańskiej Szkoły Metodologicznej. Tam pod kierunkiem prof. dra hab. Jerzego Kmity przygotował w roku 1974 rozprawę doktorską na temat Wyjaśnianie faktów językowych zakładane przez praską szkołę strukturalną i na tej podstawie uzyskał stopień naukowy doktora nauk w zakresie logiki i metodologii nauk. Po przejściu Mistrza Jerzego Kmity do tworzonego Instytutu Kulturoznawstwa przyjął propozycję prof. dra hab. Jerzego Bańczerowskiego i przeszedł w roku 1979 do Instytutu Językoznawstwa, gdzie utworzył Zakład Metodologii Lingwistyki (którym kierował do roku 2004). W tym samym 1979 roku odbył kolokwium habilitacyjne na podstawie rozprawy Język. Kompetencja. Gramatyka. Studium z metodologii lingwistyki i otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa ogólnego, a od 1 maja 1981 roku został docentem. Tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych otrzymał w Belwederze z rąk Prezydenta Lecha Wałęsy w roku 1991 i został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a w roku 1996 profesora zwyczajnego. W roku 2004 wrócił na Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej do Zakładu Retoryki, Pragmalingwistyki i Dziennikarstwa. Od stycznia 2016 roku profesor – senior UAM.
Visiting Professor w Szwecji, na Węgrzech i w Rosji.
Aktywność naukowa prof. Tadeusza Zgółki obejmowała między innymi logikę, metodologię nauk humanistycznych (zwłaszcza językoznawstwa), filozofię nauki, teorię języka, retorykę i pragmalingwistykę, leksykologię i leksykografię, statystykę językoznawczą. Z tego zakresu opublikował łącznie osiem książek naukowych (niektóre we współautorstwie), dwie książki o charakterze podręcznikowym lub poradnikowym oraz ponad 120 artykułów i rozpraw o charakterze naukowym lub popularnonaukowym (te ostatnie publikowane były zwłaszcza w poznańskim miesięczniku „Nurt”, z którym przez wiele lat współpracował).
Za swojego Mistrza uznawał prof. dra hab. Jerzego Kmitę, natomiast prof. dr hab. Kazimierz Polański był najwierniejszym recenzentem wszystkich Jego awansów naukowych (od magisterium po profesurę zwyczajną). Zrewanżował mu się Tadeusz Zgółka opracowaniem recenzji do wniosku o nadanie Kazimierzowi Polańskiemu godności doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego.
